Το δεύτερο τεύχος της ΔΚΕ εκδίδεται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη περίοδο βαθιάς καπιταλιστικής οικονομικής κρίσης, σε μια περίοδο που κλιμακώνεται η επίθεση της αστικής τάξης ενάντια στα δικαιώματα των εργαζομένων, που εντείνεται ο ανταγωνισμός ανάμεσα στα μονοπώλια και οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Σε αυτές τις συνθήκες έχει ιδιαίτερη σημασία η συζήτηση για το σοσιαλισμό, η οποία αναπτύσσεται στις σελίδες που ακολουθούν.
Η ιστορική εποχή περάσματος από τον καπιταλισμό στο σοσιαλισμό που σηματοδότησε η Μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση του 1917 δεν τελείωσε με την προσωρινή ήττα στην ΕΣΣΔ και στα άλλα πρώην σοσιαλιστικά κράτη. Η Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση, που πραγματοποιήθηκε από την εργατική τάξη της Ρωσίας υπό την καθοδήγηση του κόμματος των μπολσεβίκων, με επικεφαλής τον Β. Ι. Λένιν, αποτέλεσε το σημαντικότερο γεγονός στον 20ό αιώνα και σημάδεψε την έναρξή του.
Παρά τα τεράστια πλούτη που συγκεντρώνει στα χέρια μιας μικρής μειοψηφίας, ο καπιταλισμός στην ιμπεριαλιστική του βαθμίδα δεν μπορεί να λύσει ούτε ένα από τα μείζονα προβλήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα. Η αναγκαιότητα του σοσιαλισμού αναδύεται από τις ίδιες τις ασυμφιλίωτες αντιφάσεις του καπιταλιστικού συστήματος ως προϊόν της κοινωνικής εξέλιξης.
Αυτό το επαναστατικό πέρασμα, που είναι απαραίτητο για την κατάργηση της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης, δε θα πραγματοποιηθεί ποτέ μέσα από μια σειρά μεταρρυθμίσεων, αλλά με την επαναστατική ανατροπή της εξουσίας του κεφαλαίου και την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη σε συμμαχία με τα άλλα λαϊκά στρώματα. Θα επιτευχθεί μέσω της κοινωνικοποίησης των συγκεντρωμένων μέσων παραγωγής που βρίσκονται στα χέρια των μονοπωλίων. Δηλαδή με την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα συγκεντρωμένα μέσα παραγωγής ξεκινάει η επέκταση των σοσιαλιστικών σχέσεων παραγωγής και του κεντρικού σχεδιασμού σε όλους τους τομείς της οικονομίας, πετυχαίνοντας έτσι να ξεπεραστούν τα όρια που επιβάλλει ο καπιταλισμός στις παραγωγικές δυνάμεις.
Έτσι δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για κοινωνική ανάπτυξη που ανταποκρίνεται στα συμφέροντα των εργαζομένων που αποτελούν την πλειοψηφία της κοινωνίας και τα επιστημονικο-τεχνολογικά επιτεύγματα τίθενται στην υπηρεσία της λαϊκής πλειοψηφίας. Η οικοδόμηση της νέας κοινωνίας θα στηριχτεί στην κινητοποίηση των λαϊκών μαζών μέσα από τα όργανα της λαϊκής εξουσίας και τις διάφορες οργανώσεις τους. Σε αυτή την κατεύθυνση θα συμβάλει η πρωτοπόρα δράση του Κομμουνιστικού Κόμματος. Αυτή η ιστορική διαδικασία θα ανοίξει το δρόμο για την πλήρη κατάργηση των τάξεων με την οριστική κατάργηση της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, την εξάλειψη κάθε μορφής κοινωνικής ανισότητας και αντίθεσης στην αναπτυγμένη κομμουνιστική κοινωνία.
Η Μεγάλη Οχτωβριανή Επανάσταση και η σοσιαλιστική οικοδόμηση ενέπνευσε τη συγκρότηση και ανάπτυξη του διεθνούς Κομμουνιστικού Κινήματος. Επιτάχυνε την ίδρυση κομμουνιστικών κομμάτων σε πολλές χώρες κι οδήγησε στη δημιουργία της Κομμουνιστικής Διεθνούς. Αποτέλεσε τη δύναμη που ενέπνευσε και στήριξε τους αγώνες των λαών για ένα μέλλον με ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη χωρίς εκμετάλλευση. Χάρη στην Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση διαμορφώθηκαν οι προϋποθέσεις για να γίνουν πράξη λαϊκά δικαιώματα πρωτόγνωρα για τους εργαζόμενους, όπως η πλήρης σταθερή εργασία, η παιδεία, η υγεία, η κοινωνική ασφάλιση. Επέδρασε θετικά σε κατακτήσεις των εργατών στον καπιταλιστικό κόσμο. Σημειώνουμε την καθοριστική συμβολή της ΕΣΣΔ και των μπολσεβίκων στη νίκη ενάντια στο φασισμό - ναζισμό, την ανεκτίμητη προσφορά της στη μεγάλη υπόθεση της γυναικείας χειραφέτησης και στην κατάρρευση της αποικιοκρατίας. Κάτω από την επίδραση των ιδεών της Οκτωβριανής Επανάστασης διευρύνθηκε ο αγώνας για την ειρήνη, σφυρηλατήθηκε η διεθνιστική αλληλεγγύη.
Η αντεπανάσταση (1989-1991) δεν ακυρώνει την ιστορική σημασία της Οχτωβριανής Επανάστασης, τη συνεισφορά της ΕΣΣΔ, του σοσιαλισμού, του κομμουνιστικού κινήματος. Η σε βάθος κριτική και αντικειμενική εξέταση της διαδρομής του σοσιαλισμού στον 20ό αιώνα δεν έχει τίποτα κοινό με την πολιτική και ιδεολογική υποβάθμιση όλης αυτής της ιστορικής περιόδου από τον ταξικό εχθρό που επιχειρεί να ξαναγράψει την Ιστορία.
Η ανάλυση και αναγνώριση των αναθεωρητικών αντιλήψεων που οδήγησαν σε οπορτουνιστικές παρεκκλίσεις κατά τη διάρκεια της σοσιαλιστικής οικοδόμησης στην ΕΣΣΔ είναι αναγκαία όχι μόνο για τη σωστή επιστημονικά τεκμηριωμένη αποτίμηση των αιτιών που οδήγησαν στην αντεπανάσταση. Είναι απαραίτητη για την ενίσχυση της ιδεολογικοπολιτικής πάλης ενάντια στον αναθεωρητισμό και τον οπορτουνισμό, που στις σημερινές συνθήκες κρύβεται πίσω από το σύνθημα για εξανθρώπιση του καπιταλισμού, κάνοντας λόγο για «σοσιαλισμό με δημοκρατία» ή «σοσιαλισμό του 21ου αιώνα».
Η καπιταλιστική οικονομική κρίση και ο φόβος της αστικής τάξης για άνοδο της ταξικής πάλης και του επαναστατικού κινήματος είναι η αιτία έντασης της αντικομουνιστικής εκστρατείας ενάντια στις ιδέες και στη σημασία της ιστορικής εμπειρίας που ξεκίνησε τον Οκτώβρη. Παρά την υποχώρηση του κομμουνιστικού κινήματος λόγω της απρόβλεπτης νίκης της αντεπανάστασης και της καπιταλιστικής παλινόρθωσης στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη και στα εδάφη της πρώην ΕΣΣΔ, τα ιδεολογήματα περί «τέλους της Ιστορίας και του κομμουνιστικού κινήματος», περί «ανεξάντλητων δυνατοτήτων του καπιταλισμού» απαξιώθηκαν σύντομα. Σήμερα αναζωογονούνται οι ιδέες του σοσιαλισμού γιατί φάνηκε στην πράξη η υλική, πνευματική και κοινωνική εξαθλίωση ενός μεγάλου μέρους των λαών των πρώην σοσιαλιστικών κρατών και γιατί φωτίζονται βασικές πλευρές για τις αιτίες της αντεπανάστασης. Ο σοσιαλισμός γίνεται ολοένα και περισσότερο σημείο αναφοράς στην οργάνωση των αγώνων για τη χειραφέτηση της παγκόσμιας εργατικής τάξης από την καπιταλιστική κυριαρχία και την πιο βίαιη έκφρασή της, τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο.
Η ύλη αυτού του τεύχους διαμορφώθηκε με κριτήριο ότι αποκτά σήμερα μεγάλη σημασία η ανταλλαγή απόψεων και η θεωρητική συζήτηση σχετικά με το ζήτημα της σοσιαλιστικής επανάστασης και της σοσιαλιστικής οικοδόμησης και επίσης η έρευνα σχετικά με τις αιτίες που οδήγησαν στην προσωρινή ήττα. Ταυτόχρονα, στηριζόμενοι στην επανεξέταση των γεγονότων των τελευταίων χρόνων, διαπιστώνουμε νέες δυνατότητες προβολής των αξιών και ιδανικών του εργατικού και επαναστατικού κινήματος, ειδικά στη νεολαία, για την απόκρουση των επιδιώξεων του αντικομμουνισμού να διαστρεβλώσει την ιστορική αλήθεια.
Στο τεύχος αυτό γίνεται προσπάθεια να δοθεί το ζήτημα της υπεράσπισης του σοσιαλισμού τόσο μέσα από την περαιτέρω μελέτη της ιστορικής πείρας όσο και την απόκρουσης πλευρών της αντικομουνιστικής επίθεσης, κάτι που θεωρούμε πως μπορεί να ενισχύσει σημαντικά τον ιδεολογικοπολιτικό εξοπλισμό των κομμουνιστικών κομμάτων στη διαπάλη τους με τις αστικές και οπορτουνιστικές θέσεις.