Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η Γιουγκοσλαβία. Παρελθόν, παρόν και προοπτικές


Μάριαν Κούμπικ, υπεύθυνος του Τμήματος Διεθνών Σχέσεων της ΚΕ του Νέου Κομμουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας, Αλεξάνταρ Μπάνιανατς, ΓΓ της ΚΕ του ίδιου Κόμματος.

Η σπουδαία Οκτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση που έγινε πριν εκατό χρόνια γύρισε μια νέα σελίδα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Η Οκτωβριανή Επανάσταση μετέδωσε το επαναστατικό πνεύμα στις καρδιές εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων ανά τον κόσμο και τους ενέπνευσε εμπιστοσύνη στον αγώνα τους για ένα νέο κόσμο.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση δεν ξέσπασε ξαφνικά, σαν κάτι που δημιουργήθηκε μεμονωμένα στη ρωσική πραγματικότητα. Αντίθετα, ήταν το αποτέλεσμα ενός ολόκληρου ρεύματος της πρόσφατης παγκόσμιας ιστορίας, ιδιαίτερα της ευρωπαϊκής. Ήταν το αποτέλεσμα σοσιαλιστικών τάσεων, της ύπαρξης και δράσης του κινήματος της εργατικής τάξης το οποίο, στο πνεύμα της Διεθνούς, είχε επικεντρωθεί στο γκρέμισμα της χωρισμένης σε τάξεις κοινωνίας και στη δημιουργία μιας αταξικής ανθρώπινης κοινότητας.

Όλες οι προοδευτικές δυνάμεις του πλανήτη αναγνωρίζουν τον καθοριστικό, βαθιά μετασχηματιστικό ρόλο της Οκτωβριανής Επανάστασης και τη σημασία της ως συνεχή πηγή έμπνευσης. Υπερήφανα και δίκαια επισημαίνουμε ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση ενέπνευσε και το γιουγκοσλαβικό εργατικό κίνημα. Εμπνευσμένο από τις ιδέες του Οκτώβρη, προετοίμαζε μια μακρά και επίπονη, αλλά νικηφόρα δική του σοσιαλιστική επανάσταση.

Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος αποτελεί την επιτομή του αποφθέγματος του στρατιωτικού και θεωρητικού του πολέμου Καρλ φον Κλαούζεβιτς (1780-1831) ότι: «Ο πόλεμος είναι μια απλή συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα.» Ο πυροβολισμός του Γιουγκοσλάβου εθνικιστή Γκαβρίλο Πριντσίπ στο Σεράγεβο το 1914 πυροδότησε τις «μπαρουταποθήκες» που ήταν γεμάτες οικονομικούς και στρατιωτικούς ανταγωνισμούς μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων.

Επρόκειτο για την κορύφωση των μακροχρόνιων διαφωνιών και τσακωμών, που προέρχονταν από οικονομικές εχθρότητες των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών δυνάμεων -της καπιταλιστικής τους ελίτ.

Με την αφορμή της συμπλήρωσης εκατό χρόνων από την Οκτωβριανή Επανάσταση, είναι αδύνατο να μη θυμόμαστε με το βαθύτερο σεβασμό τον Ντιμίτρις Τούτσοβιτς, υπό την ηγεσία του οποίου το σερβικό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα λειτούργησε ως ένα από τα πιο προοδευτικά και επαναστατικά εργατικά κόμματα στην Ευρώπη. Ο Τούτσοβιτς αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του στον αγώνα για τα δικαιώματα των εργατών, την κοινωνική δικαιοσύνη και τα πολιτικά και ανθρώπινα δικαιώματα. Μαζί με τον Λένιν, ο Τούτσοβιτς ήταν ένας από τους λίγους ακλόνητους μαρξιστές, ο οποίος αντιτάχτηκε στον οπορτουνισμό των μελών της Β' Διεθνούς. Η βεβαιότητά του ότι «οι συγκρούσεις, οι πολεμικοί κίνδυνοι και οι πόλεμοι δεν προκαλούνται από εχθρότητες και μίσος μεταξύ των λαών, αλλά από τις προσπάθειες της καπιταλιστικής τάξης να υποτάξει και να εκμεταλλευτεί άλλα έθνη και λαούς» παραμένει αδιαμφισβήτητα αληθινή στις μέρες μας.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία υπήρχαν ισχυροί άνεμοι που ανακοίνωναν την αλλαγή -τον Κόκκινο Οκτώβρη. Υπάρχουν στοιχεία για διαμαρτυρίες ναυτών στα πολεμικά λιμάνια της Αυστροουγγαρίας στο τέλος του 1917. Στην Πούλα υπήρχαν αντιπολεμικές διαδηλώσεις και λιποταξίες. Το 1918 ξέσπασε μεγάλη απεργία των εργαζόμενων στα οπλουργεία, διεκδικώντας μια εκεχειρία, καλύτερους μισθούς και καλύτερη διατροφή. Οι ναύτες από τα πολεμικά πλοία «Έρζερχογ», «Πρινζ Εύγεν» και «Ασπέρν», στηρίζοντας την εξέγερση των εργατών, αρνήθηκαν να υπακούσουν στις εντολές των αξιωματικών τους. Τριάντα πέντε μέλη της αεροναυτικής βάσης καταδικάστηκαν σε ποινές μακρόχρονης φυλάκισης για ανυπακοή. Εξαιτίας της παράλογης επέκτασης των πολεμικών επιχειρήσεων, της επιδείνωσης των συνθηκών ζωής, της δύσκολης θέσης των Σλάβων και της επίδρασης της Οκτωβριανής Επανάστασης, οι εξεγέρσεις εξαπλώθηκαν.

Η ανταρσία των ναυτών στον κόλπο του Κότορ ξεκίνησε τη 1 Φλεβάρη 1918 το μεσημέρι, στα πλοία «Σανκτ Γέοργ» και «Γκέα», όταν περίπου 6.000 ναύτες του αυστροουγγρικού ναυτικού πήραν τον έλεγχο στα χέρια τους και ύψωσαν κόκκινες σημαίες σε περίπου σαράντα πλοία στον Κόλπο του Κότορ. Απαίτησαν μονομερή ειρήνη ώστε να σταματήσει ο πόλεμος, καλύτερη διατροφή και τακτικές άδειες.

Δεν επρόκειτο μόνο για έκφραση αντιπολεμικού συναισθήματος στην αυστροουγγρική μοναρχία. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Σέρβου στρατιωτικού ακόλουθου στην Πάντοβα, η εξέγερση των ναυτών ήταν «αποτέλεσμα των λενινιστικών ιδεών, οι οποίες ήταν τόσο διαδεδομένες στο αυστροουγγρικό ναυτικό, που αποδυνάμωσαν σημαντικά τη συνηθισμένη αυστηρή πειθαρχία».

Ωστόσο, εξαιτίας μιας σειράς παραβλέψεων από την πλευρά της ηγεσίας της εξέγερσης, αυτή άρχισε να αποδυναμώνεται σε κάποιο βαθμό. Η διοίκηση εξέδωσε τελεσίγραφο στους εξεγερθέντες ναύτες στις 2 Φλεβάρη με το οποίο διέταζε την εκκένωση των πολιτών και τα γερμανικά U-boats έλαβαν την εντολή να βουλιάξουν τα πλοία των αποστατών. 386 ναύτες και υπαξιωματικοί παραπέμφθηκαν στο Τακτικό Στρατοδικείο. Από αυτούς, το 48% ήταν νοτιοσλαβικής καταγωγής, το 20% Ιταλοί, το 13% Τσέχοι και Σλοβάκοι, το 10% Γερμανοί και οι υπόλοιποι ήταν Πολωνοί, Ρουμάνοι και Ουκρανοί. Παρόλο που συνελήφθησαν 1.200 ναύτες, μόνο 98 από αυτούς στάλθηκαν στο αυτοσχέδιο στρατοδικείο. Περίπου δέκα ναύτες πέθαναν στη φυλακή, δύο πέθαναν κατά την εξέγερση, η πλειονότητα αυτών καταδικάστηκε σε ισόβια και τέσσερις καταδικάστηκαν σε θάνατο από εκτελεστικό απόσπασμα.

Ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε με την υπογραφή της Συνθήκης των Βερσαλλιών, η οποία αποτελούσε τεράστιο εξευτελισμό για το γερμανικό λαό. Η νεαρή σοβιετική δημοκρατία αποκλείστηκε εντελώς από το σχεδιασμό της Συνθήκης. Αν και υποτίθεται ότι θα έβαζε ένα τέλος στον πόλεμο, η Συνθήκη των Βερσαλλιών τον μετέτρεψε σε μια συνεχή απειλή που αιωρούνταν πάνω από τα κεφάλια όλης της ανθρωπότητας. Αντί να παρέχει «αιώνια ειρήνη», η συνθήκη από την πρώτη στιγμή απέτυχε να εξυπηρετήσει το στόχο της. Στην πραγματικότητα, η ίδια γενιά που δημιούργησε τη συνθήκη ειρήνης βρέθηκε εν τω μέσω της φωτιάς ακόμα ενός πολέμου, ακόμη πιο καταστροφικού και φρικτού και με ακόμα περισσότερα εγκλήματα και θύματα, μόλις είκοσι χρόνια αργότερα. Το σχόλιο του Καρλ Μαρξ σχετικά με τη Συνθήκη της Φρανκφούρτης, ότι «πρόκειται για τον ασφαλέστερο τρόπο να μετατρέψουμε τον πόλεμο σε ευρωπαϊκό θεσμό. Πρόκειται για τον πιο αξιόπιστο τρόπο να μετατρέψουμε τη μελλοντική ειρήνη σε μια απλή εκεχειρία», ισχύει εξίσου και για τη συγκεκριμένη Συνθήκη.

Οι Γιουγκοσλάβος στην Οκτωβριανή Επανάσταση

Η 1η Σερβική Μεραρχία Εθελοντών σχηματίστηκε στις 16 Απρίλη 1916 στην πόλη της Οδησσού. Αποτελούνταν από περίπου 10.000 εθελοντές. Λίγο πιο πριν την επανάσταση του Φλεβάρη, το σώμα στρατού αποτελούνταν από περίπου 40.000 εθελοντές. Η πόλη της Οδησσού ήταν το αρχηγείο του. Το αρχηγείο της 1ης Μεραρχίας ήταν στο Βοζνεσάνσκι και αυτό της 2ης Μεραρχίας στο Αλεξαντρόφσκι. Θα μπορούσε εύκολα να μαντέψει κανείς το θρίαμβο των μπολσεβίκων επί της αυτοκρατορικής δυναστείας. Μέσα σε μια τέτοια επαναστατική διάθεση, νέες ιδέες άρχισαν να εξαπλώνονται στους στρατιώτες του Σερβικού Στρατού Εθελοντών. Προς το τέλος του Μάρτη του 1917, μια σειρά αξιωματούχων άρχισε να σχηματίζει στρατιωτικές ενώσεις μέσα στο Σώμα των Εθελοντών. Η πρόταση υποστηρίχτηκε και ενθαρρύνθηκε από τις επαναστατικές ενώσεις των Ουκρανών πολιτών στην περιοχή μεταξύ της Οδησσού και του Βοζνεσάνσκι, όπου βρίσκονταν τα Σερβικά Σώματα Εθελοντών.

Η διοίκηση των Σερβικών Σωμάτων Εθελοντών προσπάθησε να αποτρέψει τη διάδοση επαναστατικών ιδεών ανάμεσα στα μέλη της. Συνεπώς, τον Απρίλη του 1917, ο στρατηγός Μιχαΐλο Ζίβκοβιτς εισήγαγε με διάταγμα συμβούλια στρατεύματος, συντάγματος και μεραρχίας, καθώς και τη Συνέλευση Σώματος Στρατού, σκοπεύοντας να τους χρησιμοποιήσει για να επηρεάσει την πολιτική διάθεση στις ομάδες. Ωστόσο αυτό δεν είχε κάποιο ιδιαίτερο αποτέλεσμα.

Στη σύνοδο των Σέρβων φιλομπολσεβίκων εθελοντών στην Οδησσό, η Ομοσπονδιακή Γιουγκοσλαβία ανακηρύχτηκε ως το ιδανικό. Τονίστηκε ότι «η Ρωσική Επανάσταση και η νίκη της Ρωσικής Δημοκρατίας αποτελούν μια νέα εποχή στην ιστορία της ανθρωπότητας και, συνεπώς, η Ρωσική Επανάσταση δεν μπορεί να παραμένει μόνο ρωσική». Οι εθελοντές καθιέρωσαν τη Γιουγκοσλαβική Επαναστατική Ένωση στο Κίεβο το καλοκαίρι του 1917.

Οι υποστηρικτές της Επανάστασης άρχισαν να αποχωρούν από το Σώμα των Εθελοντών μαζικά, μειώνοντάς το έτσι στο μισό.

Περίπου 35.000 Γιουγκοσλάβοι συμμετείχαν στις επαναστατικές δραστηριότητες -προσχώρησαν στις μονάδες του Κόκκινου Στρατού. Προς το τέλος του 1917 σχηματίστηκε η σερβοσοβιετική Επαναστατική Μονάδα και τον Αύγουστο του 1918 ιδρύθηκε στο Τσαρίτσιν το 1ο Γιουγκοσλαβικό Κομμουνιστικό Σύνταγμα. Πολλοί Γιουγκοσλάβοι έμειναν στην Ιστορία ως ήρωες της Σοβιετικής Ένωσης. Πολλοί από αυτούς που συμμετείχαν, μόλις επέστρεψαν στην πατρίδα τους, ανέλαβαν ενεργό ρόλο στις δραστηριότητες ενοποίησης του προλεταριάτου στο νεοσύστατο αστικό κράτος και έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία ενός επαναστατικού εργατικού κόμματος.

Στην αρχή του Α' Παγκόσμιου Πολέμου, τα σοσιαλδημοκρατικά κόμματα στις χώρες της Γιουγκοσλαβίας είτε απαγορεύτηκαν είτε είχαν περιορισμούς στη δράση τους εξαιτίας των πολεμικών συνθηκών. Κατά τα τελευταία στάδια του πολέμου, κάτω από την επιρροή σκληρών κοινωνικών συνθηκών και την προοπτική ήττας της Τριπλής Συμμαχίας, σταδιακά ανανέωσαν την οργάνωσή τους και άρχισαν να λειτουργούν. Από το 1917, και ιδιαίτερα το 1918, στις γιουγκοσλαβικές χώρες και πρωτίστως σε αυτές υπό αυστροουγγρική κυριαρχία, υπήρχαν πολλά κινήματα στρατιωτών, εργατών και αγροτών. Υπό την επιρροή αυτών των επαναστατικών εξελίξεων και στον απόηχο της Οκτωβριανής Επανάστασης, η ανανέωση των δραστηριοτήτων των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων διαποτίστηκε από σφοδρές πολιτικές και ιδεολογικές συγκρούσεις. Μεταξύ των ηγετών των πρόσφατα ανανεωμένων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Σερβίας, Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και Δαλματίας επικράτησαν οι υποστηρικτές της ταξικής πάλης. Ανέδειξαν την αλληλεγγύη με την Οκτωβριανή Επανάσταση και αποδέχτηκαν την πρωτοβουλία του Λένιν να δημιουργήσει μια νέα, κομμουνιστική Διεθνή.

Την περίοδο ίδρυσης του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων το Δεκέμβρη του 1918, οι αρχηγοί των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων της Σερβίας και της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης πρότειναν μια πρωτοβουλία για να ενώσουν τις οργανώσεις των εργατών σε μια νέα χώρα. Το συνέδριο των ενωμένων σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και οργανώσεων, που έγινε στο Βελιγράδι από τις 20 έως τις 23 Απρίλη 1919, αποφάσισε τη δημιουργία του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας (κομμουνιστών) ή SRPJ(k). Ανακήρυξαν ως στόχους τους την επανάσταση και τη δικτατορία του προλεταριάτου, καθώς και την προσχώρηση στην Κομμουνιστική Διεθνή. Με αυτήν την ευκαιρία και με τη συμμετοχή των ίδιων εκπροσώπων, έλαβε χώρα το Συνέδριο Ενοποίησης των Συνδικάτων, όπου ανακηρύχτηκε η ενότητα των συνδικαλιστικών κινημάτων και εξελέγη το Κεντρικό Συμβούλιο Εργατικών Σωματείων. Πραγματοποιήθηκε ακόμα και μια Συνδιάσκεψη σοσιαλιστριών γυναικών. Αυτές συμφώνησαν με το Πρόγραμμα του Σοσιαλδημοκρατικού Εργατικού Κόμματος της Γιουγκοσλαβίας. Στις 10 Οκτώβρη 1919 ιδρύθηκε στο Ζάγκρεμπ η Ένωση Κομμουνιστικής Νεολαίας Γιουγκοσλαβίας, η οποία επίσης υιοθέτησε το Πρόγραμμα του Σοσιαλιστικού Δημοκρατικού Εργατικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας.

Το Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Εργατικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας άλλαξε το όνομά του σε Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας στο 2ο Συνέδριό του το 1920.

Το έτος του 1919 σηματοδοτήθηκε από την άνοδο του επαναστατικού κινήματος. Η επιρροή του SRPJ(k) αυξανόταν γοργά και σύντομα αυτό αναδείχτηκε σε σημαντικό πολιτικό παράγοντα της χώρας. Στις δημοτικές εκλογές του Μάη και Αυγούστου του 1920, το Κόμμα νίκησε στις εκλογές σε πολλούς δήμους σε πόλεις όπως το Βελιγράδι, το Ζάγκρεμπ, το Όσιτζεκ, τα Σκόπια, η Νις κλπ. Στις εκλογές για τη Συντακτική Εθνοσυνέλευση το Νοέμβρη του 1920 κέρδισε 59 έδρες και ήρθε τρίτο σύμφωνα με τον αριθμό των βουλευτών στην Εθνοσυνέλευση. Το καλοκαίρι του 1920 το SRPJ(k) είχε πάνω από 65.000 μέλη, ενώ τα ενωμένα σωματεία αριθμούσαν περίπου 210.000. Εκείνη την εποχή δημοσίευε την κεντρική του εφημερίδα, την Εφημερίδα των Εργατών, καθώς και έναν αριθμό επαρχιακών και τοπικών εφημερίδων.

Στις δημοτικές εκλογές που έγιναν το Μάρτη του 1920 στην Κροατία, τη Σλοβενία και τη Δαλματία, εξελέγησαν 490 κομμουνιστές σύμβουλοι. Κέρδισαν την πλειοψηφία των ψήφων και την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στο Ζάγκρεμπ, στο Όσιτζεκ, στο Βούκοβαρ, στο Κνιάζεβατς, Βιροβίτιτσα, Κρικβένιτσα, Κακοβάτς, Βάλποβο κλπ. Ο κομμουνιστής Σβετόζαρ Ντέλιτς εξελέγη δήμαρχος του Ζάγκρεμπ. Ωστόσο ο δούκας που διορίστηκε από την κυβέρνηση στο Βελιγράδι ακύρωσε τα αποτελέσματα των εκλογών και διόρισε τον επίτροπο της πόλης, επικαλούμενος μια μήνυση για προδοσία που είχε γίνει εναντίον του Ντελίτς. Ως απάντηση, ο τελευταίος συγκάλεσε σύνοδο, την οποία όμως διέλυσε η Αστυνομία. Οι κομμουνιστές πήγαν εξαιρετικά καλά στις εκλογές στο Μαυροβούνιο, ιδιαίτερα στην Ποντγκόριτσα. Στις δημοτικές εκλογές στη Σερβία, τη Μακεδονία και το Κόσοβο τον Αύγουστο του 1920, οι κομμουνιστές κέρδισαν σε 37 δήμους, μεταξύ των οποίων το Βελιγράδι, η Νις και τα Σκόπια. Σε πολλές περιπτώσεις, όπως έγινε και με το Ζάγκρεμπ, οι αξιωματούχοι απέτρεψαν τους εκλεγμένους κομμουνιστές συμβούλους να αναλάβουν τα καθήκοντά τους. Το ίδιο συνέβη και στο Βελιγράδι, όπου ο Φιλίπ Φιλιποβίτς εξελέγη δήμαρχος, αλλά του απαγορεύτηκε να ξεκινήσει τη θητεία του.

Τον Απρίλη του 1920 η απεργία περίπου 50.000 σιδηροδρομικών εργατών αποτέλεσε μια από τις πιο σημαντικές δράσεις των εργατών εκείνης της περιόδου. Η απεργία σημαδεύτηκε από την αποφασιστικότητα του καθεστώτος να καταστείλει το επαναστατικό κίνημα [οι πρώτες απαγορεύσεις του εορτασμού της Πρωτομαγιάς, αυστηρότερη λογοκρισία, συλλήψεις αρχηγών του SRPJ(k), απαγόρευση των κομμουνιστών συμβούλων στους δήμους και διάλυση των κομμουνιστικών τοπικών κυβερνήσεων, επιστράτευση των σιδηροδρομικών εργατών, ένοπλες επιθέσεις σε απεργούς κλπ.].

Η ύφεση των επαναστατικών κινημάτων στην Ευρώπη, η υποστήριξη από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Αντάντ προς τους κυβερνώντες του Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων και η μερική του εσωτερική σταθεροποίηση έδωσαν τη δυνατότητα στο καθεστώς να κάνει πιο αποφασιστικούς χειρισμούς εναντίον του επαναστατικού εργατικού κινήματος στη χώρα. Το Δεκέμβρη του 1920 η κυβέρνηση, κατηγορώντας το Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας (CPY) ότι ετοιμάζει πραξικόπημα, εκμεταλλεύτηκε τις συγκρούσεις με την αστυνομία και το στρατό κατά τις απεργίες των ανθρακωρύχων στη Βοσνία- Ερζεγοβίνη και στη Σλοβενία για να απαγορεύσει τη δράση των κομμουνιστών και για να επιβάλει δικτατορία μέσω του νόμου «Obznana» (Διακήρυξη). Η μακρά περίοδος της δικτατορίας θα διαρκούσε σχεδόν έως το ξεκίνημα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Το βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας, που ήταν ιδιαίτερα αντιδραστική και οπισθοδρομική χώρα ακόμα και πριν τη δικτατορία, ορθά χαρακτηρίστηκε ως «το μπουντρούμι των εθνών».

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας η άγρια καταστολή ανάγκαζε σε μυστικές δραστηριότητες του Κόμματος, ολόκληρα περιουσιακά στοιχεία του κατασχέθηκαν, οι συνδικαλιστικές ενώσεις και η οργάνωση απεργιών και διαδηλώσεων απαγορεύτηκαν, όλες οι μετωπικές οργανώσεις του Κόμματος ανακηρύχτηκαν παράνομες, άρχισαν οι μαζικές συλλήψεις, χιλιάδες κομμουνιστές καταδιώχτηκαν, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και σκοτώθηκαν, το CPY υπέστη ισχυρό πλήγμα που συνέβαλε δραματικά στον οργανωτικό του διχασμό. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι το βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας ήταν η τελευταία χώρα στην Ευρώπη που αναγνώρισε τη Σοβιετική Ένωση (ΕΣΣΔ). Αυτό δε συνέβη παρά μόνο αμέσως μετά από το ξέσπασμα της πολεμικής απειλής, το 1940. Το CPY αντιμετώπισε το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ως παράνομο κίνημα, αλλά αυτό δεν το εμπόδισε να διοργανώσει τη μεγαλειώδη αντιφασιστική εξέγερση. Το φθινόπωρο του 1941, οι Γιουγκοσλάβοι παρτιζάνοι είχαν τον έλεγχο ενός ελεύθερου εδάφους στο μέγεθος του σημερινού Βελγίου, όπου η 7η του Νοέμβρη, η επέτειος της Μεγάλης Οκτωβριανής Επανάστασης, γιορταζόταν δημόσια.

Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η Σοσιαλιστική Γιουγκοσλαβία

Μετά από μια μακρά περίοδο δικτατορίας και έναν εξουθενωτικό Αγώνα Εθνικής Απελευθέρωσης κατά τη διάρκεια του Β' Παγκόσμιου Πολέμου, κατά τον οποίο, σύμφωνα με εκτιμήσεις, πάνω από 1.200.000 Γιουγκοσλάβοι σκοτώθηκαν, μεταξύ των οποίων ένας μεγάλος αριθμός των καλύτερων στελεχών του Κόμματος -παλιοί κομμουνιστές που έζησαν την περίοδο κατά την οποία το Κόμμα ήταν αναγκασμένο να λειτουργεί παράνομα, τον πόλεμο στη Ισπανία, καθώς και τον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα. Η ελευθερία και η νίκη της επανάστασής μας τελικά έφτασε. Στρώθηκε ο δρόμος για την οικοδόμηση μιας νέας κοινωνίας και ο νέος άνθρωπος ξυπνούσε από μια μακρά περίοδο οπισθοδρόμησης. Το CPY κατάφερε να πάρει την εξουσία και να διακηρύξει προοδευτικούς στόχους εν τω μέσω του νέου δημιουργικού ενθουσιασμού. Η κοινωνία μας έγινε σοσιαλιστική κοινωνία και οι νίκες και οι ριζοσπαστικές αλλαγές υλοποιούνταν μέρα με τη μέρα.

Οι κατακτήσεις της Οκτωβριανής Επανάστασης ήταν φωτεινά παραδείγματα για μια νεαρή σοσιαλιστική ομοσπονδιακή δημοκρατία. Η αργία που ήταν αφιερωμένη στην Οκτωβριανή Επανάσταση έγινε τελετή σε κρατικό επίπεδο. Το Γιουγκοσλαβικό Κόμμα υποστήριξε τον προλεταριακό διεθνισμό και τη σπουδαιότητα του Κόκκινου Οκτώβρη ως το πρώτο στάδιο της παγκόσμιας επανάστασης. Η ισχυρή βάση που αυτή έθεσε για περαιτέρω ανάπτυξη έπαιξε σημαντικό ιδεολογικό ρόλο για το Κόμμα που είχε ακόμα πολλά να μάθει και πολλή πρόοδο να κάνει.

Ωστόσο, τα τραγικά γεγονότα του 1948 απέδειξαν ότι λίγα είχαν κατανοηθεί και εφαρμοστεί. Η ηγεσία του CPY, εφησυχασμένη με τη δική τους επαναστατική σαρωτική κίνηση, και στην πραγματικότητα ανίκανη να εφαρμόσει τις σπουδαίες ιδέες και να υλοποιήσει τους στόχους που τέθηκαν μπροστά της ως κυβερνόν σώμα του γιουγκοσλαβικού προλεταριάτου, διάλεξε το δρόμο του οπορτουνισμού και της αποξένωσης από το προλεταριάτο. Οι διαστρεβλώσεις μέσα στο κράτος και στις κοινωνικές δομές, δηλαδή στα υψηλότερα επίπεδά τους, γίνονταν όλο και πιο ορατές καθώς περνούσε η μεταπολεμική περίοδος.

Παράλληλα με αυτό, μέσα σε ένα όλο και πιο στρεβλό πνευματικό και ιδεολογικό κλίμα, δημιουργήθηκε η προσωπολατρία του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο. Πολλοί κομμουνιστές εκλέγονταν ή αποκλείονταν από την Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος χωρίς αυτή να συνεδριάσει. Μετά από το 1940, η Κεντρική Επιτροπή του Κόμματος δε συνεδρίασε νωρίτερα από το 1948. Όλα αυτά οδήγησαν σε μεγάλη αμφιβολία ανάμεσα στις μάζες του προλεταριάτου και τους κομμουνιστές σε σχέση με τη σωστή λειτουργία της Κεντρικής Επιτροπής και της ηγεσίας του Κόμματος. Από την αρχή ακόμα του 1948, η αυξανόμενη απόκλιση μεταξύ των σοβιετικών και γιουγκοσλαβικών ηγεσιών συνεχίστηκε. Τον Ιούνη του 1948 έγινε στο Βουκουρέστι η συνάντηση του Γραφείου Πληροφοριών των Κομμουνιστικών και Εργατικών ευρωπαϊκών Κομμάτων, όπου ψηφίστηκε απόφαση που καλούσε τους Γιουγκοσλάβους ηγέτες σε αυτοκριτική και μέσω της οποίας αναδεικνύονταν πολλά λάθη και παραλείψεις στην εσωτερική, αλλά και στη διεθνή πολιτική. Οι Γιουγκοσλάβοι ηγέτες αρχικά αποφάσισαν να μην παραβρεθούν στη συνάντηση του Γραφείου Πληροφοριών και στη συνέχεια απέρριψαν εξολοκλήρου την απόφαση. Η απόρριψη της απόφασης επιβεβαιώθηκε κατά το 5ο Συνέδριο του CPY, που έγινε στις 28 Ιούλη 1948. Οι αντιπρόσωποι του Συνεδρίου δεν ήταν εκλεγμένοι, αλλά καθορισμένοι από πριν. Κατά το κλείσιμο της ομιλίας του ο Τίτο δήλωσε ότι ο ίδιος και το Κόμμα του θα παρέμεναν αταλάντευτα πιστοί στα διδάγματα του Μαρξ, Ένγκελς, Λένιν αλλά και στον Στάλιν.

Αυτό το περιστατικό ήταν χαρακτηριστικό της υποκρισίας που θα συνόδευε το Γιουγκοσλαβικό Κόμμα ή, καλύτερα, την Ένωση Κομμουνιστών Γιουγκοσλαβίας, όπως μετονομάστηκε το Κόμμα κατά το 6ο του Συνέδριο το 1952, σε όλη την ιστορική του πορεία. Η πίστη στις αρχές του επιστημονικού σοσιαλισμού, η συνέπεια και η ειλικρίνεια κατά την αντιμετώπιση αυτών των αρχών, εφαρμοσμένων στις συγκεκριμένες συνθήκες της γιουγκοσλαβικής εμπειρίας οικοδόμησης του σοσιαλισμού, θα υπήρχαν σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ως κατευθυντήριες γραμμές. Όμως στην πραγματικότητα, ήδη από το 1948 άρχισε η γοργή απόκλιση από τις θεμελιώδεις αρχές της επιστήμης που καθιερώθηκε από τους κλασικούς του επιστημονικού σοσιαλισμού, τις αρχές που βασίζονταν στην εμπειρία του προλεταριακού αγώνα και επιβεβαιώθηκαν στην πράξη από τη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση.

Αν και η Γιουγκοσλαβία δικαίως απέρριψε το Σχέδιο Μάρσαλ το 1947, βλέποντάς το ως ένα σημαντικό εργαλείο του αμερικανικού δόγματος για την περιστολή του κομμουνισμού, η ηγεσία της Γιουγκοσλαβίας μετά από τη σύγκρουση με τον Στάλιν άρχισε να λαμβάνει πρώτα οικονομική και μετά στρατιωτική βοήθεια από τις ΗΠΑ το 1949. Τα έγγραφα από τα αρχεία των ΗΠΑ αποδεικνύουν ότι, ως αντάλλαγμα για την αμερικανική βοήθεια, η Γιουγκοσλαβία ήταν έτοιμη για πόλεμο με την ΕΣΣΔ.

Το 1949 η κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας πήρε μέρος στην καταστολή της εξέγερσης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Το Μάρτη του 1949, ο Τσαλδάρης, ως υπουργός Εξωτερικών στην Αθήνα και γνωστός για την αδεξιότητά του, ξεφούρνισε την αλήθεια. Μιλώντας στον ανταποκριτή του Daily Mail στην Ελλάδα κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης για την επαναλειτουργία της διώρυγας της Κορίνθου, είπε στο δημοσιογράφο, Paul King: «Πολύ σύντομα ο Βασιλιάς και ο Τίτο θα είναι σύμμαχοι.» Λίγους μήνες μετά, το καλοκαίρι του 1949, ο βασιλιάς Παύλος και ο Τίτο έγιναν σχεδόν σύντροφοι στα πεδία των μαχών. Πάλεψαν μαζί ενάντια στο ΔΣΕ. Πράγματι, σε όλες τις ιμπεριαλιστικές επιθέσεις ενάντια στο ΔΣΕ το 1949 στο Γράμμο και στο Βίτσι, ο Τίτο έδωσε βοήθεια στην ελληνική αστική τάξη. Ο τότε ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Ν. Ζαχαριάδης , είπε ότι αυτό το γεγονός είχε «μια καθοριστική επίδραση στην έκβαση του ένοπλού μας αγώνα» και στο τέλος ανάγκασε το εθνικοαπελευθερωτικό κίνημα της Ελλάδας να υποχωρήσει προσωρινά. Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός της τότε κυβέρνησης στην Αθήνα, Σ. Βενιζέλος, δήλωσε δημόσια: «Χωρίς τη βοήθεια της Γιουγκοσλαβίας δε θα ήμασταν σε θέση να έχουμε τέτοιες επιτυχίες.» Το Agence France Presse στις 18.10.1949 έστειλε μια ανταπόκριση που έλεγε ότι «η διπλωματική αποστολή στην Ουάσιγκτον πιστεύει ότι ο ρόλος του Τίτο στις εξελίξεις στην Ελλάδα έχει την ίδια σημασία που έχει η οικονομική στρατιωτική βοήθεια της κυβέρνησης των ΗΠΑ προς την ελληνική κυβέρνηση.» Στην πραγματικότητα, αν ο Τίτο δεν είχε προσχωρήσει στο ιμπεριαλιστικό στρατόπεδο, το αστικό καθεστώς στην Αθήνα που βοηθούσε μάλλον θα είχε αποτύχει. «Ο Τίτο ... άρχισε να καταλαβαίνει ότι μόνο με την επικράτηση του μοναρχοφασισμού στην Ελλάδα και την ήττα του ΔΣΕ θα μπορούσε να εξασφαλίσει τα νώτα του και την ενίσχυσή του απ’ τους Αγγλοαμερικάνους» (Ν. Ζαχαριάδης, Καινούργια κατάσταση, καινούργια καθήκοντα).

Κατά το 6ο Συνέδριο του CPY, σύμφωνα με τις προσωπικές ομολογίες του Αλεξάνταρ Ράνκοβιτς, που πρακτικά ήταν η δεύτερη πιο εξέχουσα φυσιογνωμία του Κόμματος εκείνη την περίοδο, από το 1948 έως το 1952 το Κόμμα έδιωξε 218.379 μέλη τα οποία είχαν γίνει δεκτά στο CPY έως την άνοιξη του 1948. Αν αναλογιστούμε το γεγονός ότι στις αρχές του 1948 το CPY αριθμούσε 285.147 μέλη, μπορούμε να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος του πραξικοπήματος, που δεν είχε καμία σχέση με τις δημοκρατικές αρχές του επιστημονικού σοσιαλισμού.

Το 6ο Συνέδριο που αναφέραμε νωρίτερα επιβεβαίωσε τη νέα κατεύθυνση του Κόμματος -«τη σοσιαλιστική αυτοδιαχείριση», υπό το πρόσχημα της συνέπειας στην ερμηνεία των έργων των κλασικών του επιστημονικού σοσιαλισμού, τον Μαρξ, τον Ένγκελς και τον Λένιν (ο Στάλιν παύει πλέον να αναφέρεται). Αυτή η κατεύθυνση θα αποτελέσει, έως το διαμελισμό της Γιουγκοσλαβίας, την κύρια ιδεολογική πορεία.

Ο όρος «αυτοδιαχείριση» έχει μεγάλη ιστορία στο εργατικό κίνημα της Γιουγκοσλαβίας. Πριν 140 χρόνια στο Kragujevac (1876) μια διαδήλωση πραγματοποιήθηκε, που έμεινε γνωστή στην Ιστορία με το όνομα «κόκκινη σημαία». Αυτή τη μέρα, το Φλεβάρη του 1876, οι εργάτες και οι προοδευτικοί άνθρωποι βγήκαν στους δρόμους να χαιρετίσουν τη νίκη των σοσιαλιστών στις εκλογές. Στις κόκκινες σημαίες γραφόταν η λέξη «αυτοδιαχείριση». Την ίδια στιγμή, ήταν η πρώτη σημαντική νίκη του νέου εργατικού κινήματος. Οι ιδεολόγοι του Κόμματος προσπάθησαν να παντρέψουν τον επιστημονικό σοσιαλισμό με τη νέα πορεία της Γιουγκοσλαβίας με κάθε τρόπο. Διακήρυξαν ότι η Παρισινή Κομμούνα αποτέλεσε την πρώτη πρακτική προσπάθεια στην προλεταριακή αυτοδιαχείριση, και η θέση του Μαρξ για την «ένωση ανεξάρτητων παραγωγών» ανακηρύχτηκε ως ένα μοντέλο για την αυτοδιαχείριση στη Γιουγκοσλαβία. Η αυτοδιαχείριση αντανακλά την επίδραση της αστικής ιδεολογίας στο Γιουγκοσλαβικό Κόμμα, που αναζητούσε νέους δρόμους για το «σοσιαλισμό», δηλαδή καπιταλιστικούς δρόμους στην πραγματικότητα, στην οικονομία, στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική, στην παιδεία και στον πολιτισμό, σε κάθε τομέα της κοινωνικής ζωής.

Η αυτοδιαχείριση πρωτοεφαρμόστηκε με νόμο από το 1950, με σκοπό να αποδείξει ότι, σε αντίθεση με τη Γιουγκοσλαβία, στην ΕΣΣΔ και σε άλλες σοσιαλιστικές χώρες δεν υπήρχε κατάλληλος εργατικός έλεγχος, αλλά περισσότερο η διοίκηση από την τάξη της γραφειοκρατίας. Στην πραγματικότητα, ο νόμος σήμαινε την εγκατάλειψη του σχεδιασμού της οικονομίας και την αρχή της διάλυσης της κρατικής περιουσίας. Η αυτοδιαχείριση σήμαινε τη μεταφορά του κρατικού πλούτου στα χέρια μιας ομάδας ατόμων και τοπικής διοίκησης, στους οποίους το κράτος δεν επέβαλε παρά μόνο φορολογικές υποχρεώσεις. Αυτό θα οδηγούσε στην ανοικοδόμηση των αρχών της αστικής αγοράς στη Γιουγκοσλαβία, στην αναρχία στις σχέσεις παραγωγής, στην εισαγωγή της μετοχικής ιδιοκτησίας αντί για τη συλλογική ιδιοκτησία και σε μια πιο έντονα άνιση ανάπτυξη, που θα επέφερε ανεργία, διαφθορά, εθνικισμό και επακόλουθες αποσχιστικές τάσεις.

Η διεθνής πολιτική που διεξήγαγε η Γιουγκοσλαβία επίσης υπονόμευε τις βασικές αρχές που θριάμβευσαν κατά τον Κόκκινο Οκτώβρη -αυτές του προλεταριακού διεθνισμού. Σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, ανάλογα με την περίοδο, η Γιουγκοσλαβία διεξήγαγε αντισοβιετική πολιτική. Οι συνθήκες του Ψυχρού Πολέμου αντικατόπτρισαν την ταξική πάλη και αυτός ο πόλεμος μεταξύ των σοσιαλιστικών χωρών που οδηγούνταν από την ΕΣΣΔ από τη μία πλευρά και από τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις από την άλλη ώθησε τη Γιουγκοσλαβία στο επονομαζόμενο «Κίνημα μη ευθυγράμμισης», του οποίου ένας από τους ιδεολογικούς δημιουργούς ήταν η ίδια η Γιουγκοσλαβία του Τίτο. Η μη ευθυγράμμιση ήταν ο καθοριστικός παράγοντας της διεθνούς πολιτικής της Γιουγκοσλαβίας από τη δεκαετία του 1960 και η ερμηνεία του κομματικού διεθνισμού. Ήταν χαρακτηριστικό παράδειγμα της πολιτικής του «τρίτου δρόμου», τον αντιδραστικό χαρακτήρα της οποίας είχε εξηγήσει ο Λένιν, ο οποίος είχε δηλώσει ότι ο τρίτος δρόμος ήταν εκεί για να δείξει ότι δεν υπήρχε άλλος δρόμος σε σχέση με τον ιμπεριαλισμό και την εκμετάλλευση.

Η σταδιακή παλινόρθωση του καπιταλισμού στη Γιουγκοσλαβία θα λάβει πλήρη έκταση κατά τη διάρκεια και κατά την ολοκλήρωση των αδελφοκτόνων πολέμων στο έδαφός της, δηλαδή έπειτα από τη διάλυσή της. Η απομάκρυνση του Γιουγκοσλαβικού Κόμματος από τις αρχές της Οκτωβριανής Επανάστασης αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες αυτής της διαδικασίας, και αυτή εκτυλίχτηκε και σε συμβολικό επίπεδο. Η Οκτωβριανή Επανάσταση και η σπουδαιότητά της θα έχει τη θέση της στο γιουγκοσλαβικό σοσιαλισμό, αλλά με συνεχείς αναθεωρήσεις της σημασίας και των επιτευγμάτων της. Είναι ενδεικτικό να αναφέρουμε ότι πρώιμες βιογραφίες του Γιόσιπ Μπροζ Τίτο έδιναν έμφαση στη συμμετοχή στα γεγονότα του Οκτώβρη στην Πετρούπολη, καθώς τότε βρισκόταν στη Ρωσία ως κρατούμενος των Αυστροούγγρων. Οι μετέπειτα βιογραφίες του δεν περιέχουν πλέον τέτοιους ισχυρισμούς.

Σχετικά με την προσωρινή κατάρρευση του Σοσιαλισμού στη Γιουγκοσλαβία

Η Οκτωβριανή Επανάσταση αποτελεί θέμα καυτό και επίκαιρο ακόμα και μετά από την κατάρρευση του σοσιαλισμού, ή τουλάχιστον αυτού που είχε απομείνει από αυτόν στο έδαφος της πρώην Γιουγκοσλαβίας. Η θέση της Γιουγκοσλαβίας και η ιστορική εξέλιξη της χώρας μας σχετικά με τα γεγονότα του Οκτώβρη στην Πετρούπολη εξακολουθεί να είναι δημοφιλές θέμα μεταξύ των ειδικών, καθώς και στον κίτρινο Τύπο. Περιττό να αναφέρουμε ότι αυτό το θέμα αποτελεί παράδειγμα ιστορικού αναθεωρητισμού.

Μετά από την παλινόρθωση του καπιταλισμού στη χώρα μας, η Οκτωβριανή Επανάσταση άρχισε να αποκτά μια πολύ έντονα αρνητική συνυποδήλωση στη δημόσια σφαίρα και ανάμεσα στις κυρίαρχες τάσεις των αστών διανοούμενων και των αστικών ΜΜΕ. Αυτές οι ιδεολογικές επιθέσεις αποτελούν ένα ολόκληρο μέρος σοβαρού ιστορικού αναθεωρητισμού, δηλαδή παραχάραξης. Παρόμοιες διαδικασίες μπορούν να γίνουν αντιληπτές σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και σε άλλες πρώην σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της ΕΣΣΔ. Θα αναφέρουμε μερικές από τις κυρίαρχες διατυπώσεις που δεν παύουν να αποτελούν ιδεολογικά όπλα που στοχεύουν κυρίως τη συνείδηση των εργαζόμενων. Στόχος είναι να δημιουργήσουν την εικόνα ότι οι εργαζόμενοι δεν μπορούν να ξεκινήσουν μόνοι τους ιστορικές διαδικασίες, γιατί αυτές βασίζονται σε κρυφούς σχεδιασμούς, συμφέροντα και προσωπικά κίνητρα ισχυρών προσωπικοτήτων από διάφορους τομείς, οι οποίοι χρησιμοποιούν τους εργαζόμενους ως τις μαριονέτες τους για να υλοποιήσουν τους στόχους διαφορετικών σφαιρών συμφερόντων.

Ας απαριθμήσουμε ορισμένες από αυτές τις «θεωρίες»:

  • Είναι λογικό οι εξωτερικοί αντίπαλοι και εχθροί της Ρωσίας να ενδιαφέρονταν για μια επανάσταση. Γινόταν ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος, η Ρωσία πολεμούσε τη Γερμανία. Συνεπώς, είναι φανερό ότι η Οκτωβριανή Επανάσταση συνέφερε τη Γερμανία και ήταν δική της πράξη.
  • Η Ρωσική Επανάσταση του 1917 ήταν επανάσταση που προκλήθηκε από τα αμερικανικά και ευρωπαϊκά πετρελαϊκά συμφέροντα με σκοπό να πάρουν τον έλεγχο των ρωσικών πετρελαιοπηγών από τη δυάδα Ρόθτσαϊλντ-Νόμπελ.
  • Οι αρχικοί διοργανωτές του κομμουνιστικού κινήματος και της Οκτωβριανής Επανάστασης ήταν Εβραίοι, άρα η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν στην πραγματικότητα μια προσπάθεια Εβραίων να καταλάβουν τη Ρωσία.
  • Η Αγγλική Υπηρεσία Πληροφοριών χρηματοδότησε και εκπαίδευσε κρυφά για χρόνια τους Ρώσους επαναστάτες. Τρία στα πέντε συνέδρια του Κόμματος του Λένιν λάμβαναν χώρα στο Λονδίνο. Συνεπώς, η Επανάσταση ήταν πράξη αγγλικών συμφερόντων. Οι αγγλορωσικές συγκρούσεις υπήρχαν πάντα από την εποχή των Ναπολεόντειων Πολέμων. Ας θυμηθούμε τον Πόλεμο της Κριμαίας και το συνεχή υπονομευτικό ρόλο της βρετανικής διπλωματίας, η οποία σε πολλές περιπτώσεις εμπόδισε τις ρωσικές προσπάθειες κατάληψης της Κωνσταντινούπολης.
  • Ένα ευρύ δίκτυο συνωμοτικών οργανώσεων, με πρότυπο τις μασονικές στοές, ευνόησε την Επανάσταση στη Ρωσία και έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη σύσταση της πρώτης Προσωρινής Κυβέρνησης και έπειτα στην κατάρρευσή της και στο θρίαμβο της Επανάστασης των Μπολσεβίκων.

Ως σημείο καμπής για την ιστορική διαδικασία που ενέπνευσε και δε σταματά να εμπνέει εκατοντάδες εκατομμύρια ανθρώπους, για την άρχουσα τάξη η Οκτωβριανή Επανάσταση αποτελεί στόχο δικαιολογημένης επίθεσης με όλα τα μέσα. Πρόκειται για επιθέσεις στη συνείδηση του εργαζόμενου ανθρώπου και είναι μέρος του θεσμικού πλαισίου της επίσημης πολιτικής της χώρας μας. Η Οκτωβριανή Επανάσταση εξαφανίστηκε από τη δημόσια σφαίρα, κάτι που σημαίνει ότι όλοι οι δρόμοι, τα ιδρύματα, σύλλογοι κλπ., που έφεραν το όνομά της ή που σχετίζονταν με την Οκτωβριανή Επανάσταση, άλλαξαν ονομασία. Τα σχολικά εγχειρίδια αναφέρουν αυτό το γεγονός ως σημείο καμπής για την «επιβολή της δικτατορίας των μπολσεβίκων», στην αντιεπιστημονική τους ερμηνεία.

Το Νέο Κομμουνιστικό Κόμμα Γιουγκοσλαβίας (ΝΚΡΙ) και η Οκτωβριανή Επανάσταση

Μέσα σε δύσκολες εποχές πριν τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, εν τω μέσω ιδεολογικού αποπροσανατολισμού της εργατικής τάξης και κορύφωσης αντικομμουνιστικών επιθέσεων, αντίστοιχων με αυτές της περιόδου πριν το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, έγινε ένα ποιοτικό άλμα προς τα εμπρός για την υπεράσπιση των επιτευγμάτων της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Γιουγκοσλαβία, την περαιτέρω τους επιβεβαίωση και τον ορισμό τους ως ζωτικών στόχων της εργατικής τάξης, με τη δημιουργία του Νέου Κομμουνιστικού Κόμματος Γιουγκοσλαβίας το 1990. Οι απελευθερωτικές, δημοκρατικές, διεθνιστικές εμπνεύσεις που μας οδήγησαν στη δουλειά μας για 26 χρόνια θα ήταν ανολοκλήρωτες χωρίς την έμπνευση που αντλούμε από το μεγαλύτερο γεγονός στην ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού -τη Μεγάλη Οκτωβριανή Επανάσταση. Η δέσμευσή μας να αποκαταστήσουμε τις αυθεντικές αρχές του μαρξισμού-λενινισμού, οι οποίες μας καθοδηγούν από τη στιγμή της ίδρυσής μας, έχουν θέσει την κληρονομιά της Μεγάλης Σοσιαλιστικής Επανάστασης ως την πρώτη προτεραιότητα στον ιδεολογικό προσανατολισμό και την πρακτική του Κόμματός μας.

Έχουμε καθιερώσει δραστηριότητες τιμής και μνήμης με επιστημονική, πολιτική, πολιτιστική και καλλιτεχνική μορφή, τις οποίες οργανώνουμε κάθε χρόνο για να γιορτάσουμε τη μέρα της Οκτωβριανής Επανάστασης. Είναι η πιο σοβαρή επίδειξη της αφοσίωσής μας στο έργο του επιστημονικού σοσιαλισμού, γι’ αυτόν το λόγο οργανώνονται τακτικά από το Κόμμα μας.

Ωστόσο, ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι το Κόμμα μας διαρκώς ερμηνεύει τα γεγονότα του Οκτώβρη και τη σπουδαιότητά τους μέσα από το Πρόγραμμά μας, τις πολιτικές μας θέσεις, τις δημόσιες τοποθετήσεις, τις δράσεις μας, καθώς και με άλλους τρόπους. Συνεπώς, σύμφωνα με τη στάση του ΝΚΚΓ, η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν η μητέρα όλων των επακόλουθων προλεταριακών επαναστάσεων, διεξήχθη από την εργατική τάξη σε συμμαχία με τους αγρότες και την προοδευτική διανόηση, με την καθοδήγηση του Κομμουνιστικού Κόμματος των Μπολσεβίκων με επικεφαλής τον Β. Ι. Λένιν. Χάρη στην επιτυχία της επανάστασης και της επακόλουθης νίκης στον Παγκόσμιο Πόλεμο, εγκαθιδρύθηκε η ΕΣΣΔ, το παγκόσμια πρώτο εργατικό και αγροτικό κράτος. Το ΝΚΚΓ συνεχώς επαναλαμβάνει ότι η επιτυχία της Οκτωβριανής Επανάστασης απέδειξε την ορθότητα των μαρξιστικών-λενινιστικών διδαχών σχετικά με το αναπόφευκτο της ανατροπής της αστικής τάξης μέσω επανάστασης και της καθιέρωσης μιας δικτατορίας του προλεταριάτου που είναι η πιο δημοκρατική μορφή κοινωνικής οργάνωσης σε προ-κομμουνιστικό στάδιο, απαραίτητη για την επιτυχή καθιέρωση και ανάπτυξη του σοσιαλισμού. Η επανάσταση και η δικτατορία του προλεταριάτου αντιστοιχούν μόνο σε ένα στάδιο της εξέλιξης της ταξικής πάλης, που δεν παύει να εκτυλίσσεται όσο υπάρχουν τάξεις καπιταλιστών και προλεταριάτο' αυτή η πάλη είναι δυναμική, έχει σκαμπανεβάσματα, νίκες και ήττες και από τις δύο πλευρές, αλλά ο Μεγάλος Οκτώβρης εδραίωσε το αναπόφευκτο γεγονός ότι ο σοσιαλισμός είναι ένα απαραίτητο στάδιο στην εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας.

Συνεχής έμπνευση για τις νέες νίκες των εργαζομένων

Οι λαοί της Γιουγκοσλαβίας συνεισέφεραν στη δημιουργία μιας νέας φάσης στην ιστορική εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού που σηματοδότησε ο Κόκκινος Οκτώβρης. Ο λαός μας καλωσόρισε το νέο της νίκης της Οκτωβριανής Επανάστασης στη Ρωσία με ενθουσιασμό και έπαιξε επίσης το δικό του ρόλο, χέρι- χέρι με το διεθνές προλεταριάτο, τόσο στην επανάσταση όσο και στη διάδοση της φλόγας της από άκρη σε άκρη της περιοχής μας. Συνεπώς, η Οκτωβριανή Επανάσταση, εκτός από τον ιστορικό και διεθνιστικό χαρακτήρα και την αντίστοιχη σημασία της, έγινε σημαντικό γεγονός της εθνικής ιστορίας του λαού μας και έμπνευση για πολιτικές, ιστορικές, πολιτιστικές και οικονομικές προόδους. Παραμένει το ίδιο μια διαρκής έμπνευση που δείχνει ότι η εξουσία των εργατών και των αγροτών δεν είναι μια απλή ουτοπία και ότι ο καταπιεστής μπορεί να ηττηθεί και οι καταπιεσμένοι μπορούν να απελευθερωθούν από τα δεσμά τους. Οι ιδέες της Οκτωβριανής Επανάστασης παραμένουν σημαντικό παράδειγμα απελευθερωτικής έμπνευσης για το λαό μας που αγαπάει την ελευθερία, ο οποίος μέσα στις δίνες της παγκόσμιας ιστορίας έχασε τόσο συχνά την ελευθερία, την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπειά του. Αυτές συνεχίζουν να απειλούνται από τα συμφέροντα μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων για τις οποίες τα Βαλκάνια δεν παύουν να είναι σφαίρα μεγάλου ενδιαφέροντος.

Κατά την παραμονή των εκατοντάχρονων, της μεγάλης επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης, παρόλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα, θέλουμε να αναδείξουμε μια νέα ώθηση αισιοδοξίας, περηφάνιας και επαναστατικής έμπνευσης, καθώς και την ανάγκη επίμονης και συνεχούς πάλης για την υπόθεση του προλεταριάτου, που στηρίζεται στις πιο συνεπείς αρχές -τις αρχές του μαρξισμού-λενινισμού. Είναι ιστορικά αναπόφευκτο το γεγονός ότι η αντεπανάσταση πάντα ακολουθείται από μια νέα επανάσταση, ότι οι παροντικές ήττες από τις οποίες υποφέρει η ανθρωπότητα, και συγκεκριμένα το προλεταριάτο, δεν είναι παρά μια στιγμή στο χρόνο πριν από ένα νέο επεισόδιο όπου οι εργαζόμενοι θα ξαναπάρουν την εξουσία και στη χώρα μας, όταν η εξουσία θα περάσει στα χέρια αυτών που παράγουν τα υλικά και πνευματικά αγαθά. Παρόλες τις περιπέτειες, τις ανόδους και τις πτώσεις που είχε ο σοσιαλισμός κατά τα τελευταία εκατό χρόνια, απέδειξε ότι είναι θεμελιώδης προϋπόθεση για την ανάπτυξη και την πρόοδο του ανθρώπινου πολιτισμού στη μοντέρνα εποχή.

Το μέλλον ανήκει στο σοσιαλισμό!


ΠΗΓΕΣ:

1. Στρατιωτική Ιστορική Εγκυκλοπαίδεια, 1975.

2. Αντρέι Μίτροβιτς, Ο Μεγάλος Πόλεμος της Σερβίας, 1914-1918, εκδ. Purdue University Press.

3. Ιστορία της Ένωσης Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας (SKJ Communist).

4. Nikola Grulovic, Οι Γιουγκοσλάβοι στον πόλεμο και την Οκτωβριανή Επανάσταση, Rad (Ρωσική Αναλυτική Επιτομή).